Każdy z pewnością nieraz widział sytuację, w której małe dziecko płacze i panicznie tuli się do rodzica, by ten go nie zostawiał. Na ile jest to normalna reakcja dziecka na stres, a na ile wyolbrzymiony, chorobliwy lęk? Podobne sytuacje w późniejszym wieku dziecka mogą wskazywać na pojawienie się lęku separacyjnego. Czym jest lęk separacyjny i czy występuje tylko u dzieci?
Lęk separacyjny – czym właściwie jest
Lęk separacyjny znany też pod nazwą SAD, czyli Separation Anxiety Disorder, to jedno z najczęściej występujących zaburzeń lękowych. Występowanie tego zaburzenia powoduje, że osoba cierpiąca na nie, najczęściej dziecko, odczuwa strach, a nawet paniczny lęk przed rozłąką z najbliższymi osobami. Niepokój, pojawia się u dzieci zaraz po porodzie i towarzyszy już do końca życia, przybierając oczywiście różne postacie. Odczuwanie bardzo bliskiej więzi z rodzicem jest normalnym zjawiskiem u dziecka między ósmym a dziesiątym miesiącem życia. Naturalna obawa przed rozstaniem powinna mijać około czwartego roku życia.
Lęk separacyjny – przyczyny i objawy
Lęk separacyjny podobnie jak lęk uogólniony ma trzy główne przyczyny występowania. Są to czynniki biologiczne, psychologiczne i środowiskowe. Pojawiające się stany lękowe mogą wynikać z nieumiejętności prawidłowego reagowania na sytuacje stresujące, które w ostateczności powodują silne odczucie lęku. Lęk separacyjny może mieć również swoje podłoże w uwarunkowaniach genetycznych. Bardzo często sami rodzice doprowadzają do wyolbrzymionego lęku. Nadopiekuńczy rodzice, rozwód, choroby bliskich lub inne traumatyczne wydarzenia niewątpliwie zostawiają ślad w psychice dziecka.
Najczęstszym objawem występowania lęku separacyjnego jest odczuwany ciągły niepokój, wynikający z ciągłego strachu przed ewentualnym rozstaniem z osobą bliską. Osoby, które cierpią na lęk przed samotnością bardzo często skarżą się na zaburzenia snu czy nieustające myśli o potencjalnym niebezpieczeństwie. Gotowi są nawet by kłamać, tylko po to, by zatrzymać przy sobie bliską osobę. Poprzez uczucie ciągłego niepokoju pojawiają się również objawy somatyczne takie jak bóle głowy, nudności, brak koncentracji czy bóle żołądka.
Lęk separacyjny u dzieci i dorosłych
Lęk u dzieci w początkowej fazie jest naturalnym zjawiskiem, natomiast jeśli z wiekiem nie mija lub dodatkowo się nasila, może być to wyraźny znak, że dziecko może cierpieć na lęk separacyjny. Ciągły, silny strach może spowodować, problemy z koncentracją, które w efekcie mogą utrudniać naukę lub prawidłowy rozwój. Jeśli pojawiają się podejrzenia, że ten rodzaj zaburzenia może dotyczyć dziecka, warto udać się po poradę do specjalisty. Najlepsze efekty leczenia przynosi terapia poznawczo behawioralna oraz psychoedukacja.
Lęk separacyjny u dorosłych czy nastolatków występuje zdecydowanie rzadziej. Jest to ciężkie zaburzenie do zdiagnozowania w dorosłym życiu. Objawia się niesamodzielnością i niechęcia do wyprowadzki z rodzinnego domu. Osoby chore bardzo często stronią od relacji damsko męskich, choć z drugiej strony, jeśli znajdą się w związku, panicznie boją się rozstania. Osoba dotknięta lękiem separacyjnym w większości przypadków staje się zbyt nadopiekuńcza w stosunku do własnego dziecka, powodując tym zaburzenia lękowe już od najmłodszych lat.